Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2017

6 γράμματα του Ρομπέρτο Μπολάνιο στον Χουάν Πάσκο: Γράμμα δεύτερο

(Μετάφρ.: Nathalie)



Γράμμα δεύτερο
Μπαρσελόνα, άνοιξη του 77. Υπόγεια της Μις Περιπέτεια.-
Αγαπητέ Χουάν, εδώ και μέρες δεν έπαιρνα τη μηχανή (έχω περάσει αυτήν την τελευταία εβδομάδα γράφοντας πολύ μικρά ορνιθοσκαλίσματα σε κομμάτια ροζ γλιστερού χαρτιού), αλλά τώρα έχω όρεξη να σου γράψω ένα γράμμα πολύ μεγάλο, τρομερά περίτεχνο και κομψό από αυτήν την Μπαρσελόνα την Τρελόνγκα- συννεφιασμένη αύριο, ανοιξιάτικες τελετουργίες σε αναστολή- απ' όπου κινούνται οι πιο όμορφοι αναρχικοί του κόσμου. Μπαρσελόνα, ρόδο της Φωτιάς, την αποκαλούσαν οι αναρχικοί στις αρχές του αιώνα. Το πλακόστρωτο τρέμει όταν περνούν: αυτοί μιλούν για το θάνατο της ποίησης και της ζωής της ίδιας σαν ένα ιλιγγιώδες έργο τέχνης. Τούτο μ'αρέσει. Με πλησιάζει σε όνειρα με κβάζαρ, σε νόβα από ζελατίνη και γλυκό ψωμί, βυθιζόμενο και αναδυόμενο από τις μαύρες τρύπες του σύμπαντος. Βεντούζες. Όλα δεν τελειώνουν. But, η αγάπη. Υο visc, tu vius, ell viu, λένε οι Καταλανοί, nosaltres vivim, παρόλο που ατομικές βόμβες και δέντρα από ατσάλι θολώνουν τα μάτια μας: nosaltres viatjem, γυμνοί & ιδρωμένοι (ή τρέμοντας), κάνει ένα close-up κόβοντας στα δυο το χλωμό πρόσωπο μιας κοπέλας. Η Μπαρσελόνα έχει πολλές κοπέλες μόνες. Ελληνικά προφίλ, ξανθιές κοτσίδες, βραχνές φωνές, ένας Καστιλλιάνος με νότες Καταλανού, και κορμιά συνηθισμένα στη δουλειά, στα ρολόγια ξυπνητήρια που ακούγονται το πρωί. Κοπέλες που φαίνεται να βρίσκονταν πάντα στα μεταπολεμικά χρόνια. Τις αγαπώ με τρέλα. Κοπέλες που φεύγουν με ωτοστόπ για τη Narbonne, αγκαλιασμένες με τις φίλες τους, που φιλιούνται στο λαιμό, που χαϊδεύουν την κλειτορίδα τους αμοιβαία πάνω από τα μπλουτζίν, ξεπεσμένες ζωγράφοι με μακριά νύχια, ελευθεριακές με προηγούμενα τρομοκρατίας, φίνες ποιήτριες ικανές να βιάσουν στο μπάνιο της Ταινιοθήκης τον πιο μακιγιαρισμένο, εργάτριες που περιπλανούνται γύρω από τις  Ramblas τα μεσάνυχτα, κλαίγοντας, κορίτσια από το Μαρόκο να σφυρίζουν μπροστά απ' τη θάλασσα, Γαλλίδες χαμένες στις λαβυρινθώδεις γειτονιές του λιμανιού, κοριτσάκια που τραγουδούν με το που βγαίνουν από τα σχολεία τους: διότι περιμένω να μη γυρίσω, διότι περιμένω να μη γυρίσω, κλπ. Εδώ μπορώ να είμαι τα πάντα, εκτός από κομψός. Πεπίτο Τεκίλα, Τόμος III, σελ. 608...
Η ζωή μου: ζω. Σε ένα κοινόβιο, ή κάτι τέτοιο, σε ένα μεγάλο σπίτι, αληθινή έπαυλη των αρχών του αιώνα. Έχω ένα μεγάλο δωμάτιο. Γράφω (προσπαθώ να γράψω) μια ποίηση 100% διαφορετική από αυτή που προηγείται εμού. Προσπαθώ να εξερευνήσω ζώνες άγνωστες σε μένα, αυτής της τόσο φθαρμένης, πολλαπλής, θαυμάσιας πραγματικότητας. Προσπαθώ να με μετατρέψω σε αυτό που είμαι ορισμένα βράδια: ένας λυσσασμένος σκύλος. Προσπαθώ να αγαπήσω, παρόλο που κάποιες φορές η Λίσα ή η Παλόμα, μια κοπέλα που εσύ δεν γνώρισες, με πετάν σε άλλους τόπους: υπερβολικά δύσκολο να ανοιχτείς σε νέες δίνες με τις παλιές εντός (και συμβαίνει και οι παλιές ΔΕΝ είναι παλιές, απλά ΕΙΝΑΙ). Το ρίσκο είναι να μείνεις περικυκλωμένος από αβύσσους. Είναι δελεαστικό, αλλά υπάρχουν ακόμη τόσα για να διανύσει κανείς, τόσα για να διακινδυνεύσει, τόσα για να κερδίσει.
Γνώρισα το Χοσέ Δονόσο. Επίσημος, έβγαλε από τη ντουλάπα του ένα ζευγάρι βιβλία γεμάτα με κινεζικούς ή γιαπωνέζικους χαρακτήρες. Μου είπε: μόλις μου τα έστειλαν από Τόκιο, είναι Το άσεμνο πουλί της νύχτας και η Στέψη. Του είπα Ουάουουου. Αυτός χαμογέλασε. Επίσης γνώρισα το Χουάν Μαρσέ, που βοήθησε πολύ τη μαμά μου όταν εκείνη ήταν άρρωστη. Φοβερός τύπος. Αλλά εγώ δεν καταλαβαίνω αυτούς τους μυθιστοριογράφους που αγνοούν την τέχνη των πλανόδιων μουσικών. Θα πεθάνω (δεν ξέρω αν από χαρά ή από λύπη) τη μέρα που θα μπορώ να αγοράσω ένα σπίτι με τα δικαιώματα ενός βιβλίου.
Επ' ευκαιρία: με τον Μπρούνο θα βγάλουμε, σχεδόν σίγουρα, ένα βιβλίο. Με πρόλογο μάλλον από τον Άριελ Ντόρφμαν, με τον οποίο αλληλογραφώ.
Κόσμος που βλέπω: περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ζωγράφους. Το γκρουπ Neón de Suro, bisexual κόσμο από τη Μαγιόρκα, όμορφοι όπως τα νησιά τους, τρελοί, ντανταϊστές, ομοφυλόφυλοι του FHAR (Ομοφυλoφιλικό μέτωπο επαναστατικής δράσης), ριζοσπάστριες φεμινίστριες, πουλιά από καουτσούκ.
Φίλα τον Λουσιάνο από μένα, πολυαγαπημένο παιδί, τον Αντρές, τον ωραίο Ρικάρντο και την ωραία Κάρλα.
Μια αγκαλιά.
Ρομπέρτο Μπολάνιο και γράφει γρήγορα όπως ο Τζέσε Τζ.

Πηγή

Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2017

Piazza Sant’Alessandro, 6, του Χοσέ Αγκουστίν Γκοϊτισόλο

(Μετάφρ.:Nathalie)



Αγαπητή Κάρμεν σήμερα
δεν με νοιάζει τι θα πουν οι εφημερίδες
τι θα ακολουθήσει την απεργία των φοιτητών
ή τι θα χτυπήσει ο Βιετ-κονγκ
λοιπόν τώρα
εδώ και πολύ λίγο καιρό- μόλις
μερικά λεπτά-
έχει ξεκινήσει να βρέχει. Είναι σημαντικό:
το βρώμικο νερό αρχίζει να γλιστρά
στους τοίχους: μορφή

ένας ποταμός στο δρόμο` πέφτει ακριβώς όπως το σάλιο
των παρκαρισμένων στα πεζοδρόμια αυτοκινήτων
και οι τέντες κυρτώνουν απ' το βάρος
του νερού` και είναι πιθανό
να διαρκέσει μόνο λίγο αυτή η βροχόπτωση.
Κι εγώ είμαι σε ένα μπαρ γεμάτο κόσμο
κι εγώ είμαι σε ένα μπαρ γεμάτο κόσμο
με καπνό και άσχημη μυρωδιά από σάντουϊτς
και πίνω το δεύτερό μου
τζιν- τόνικ της βραδιάς κι έχω καταπιεί
δύο librium- το βλέπεις πια: κρατώ το λογαριασμό-
κι όπως σου έλεγα
δεν με ενδιαφέρουν καθόλου πια οι ειδήσεις
μήτε ο κόσμος που τρέχει μήτε η ζωή
σα να λέμε πως με ενδιαφέρει μόνο το νερό
που πέφτει πάντα με περισσότερη δύναμη
πιτσιλίζοντας το κρύσταλλο μπροστά απ' το πρόσωπό μου
και σκέφτομαι πράγματα γλυκά και δύσκολα
- να είμαι πιο όμορφος να έχω
μια κοπέλα χαριτωμένη κι ενθουσιασμένη
να περπατά στο πλευρό μου σ' έναν άγριο διάδρομο
γεμάτο με ψηλές πόρτες και πίνακες
προγόνων που είναι όλοι ίδιοι
που χαμογελούν` και ενίοτε
βαθιές, αυστηρές φωνές` όχι όπως αυτές
που μιλάν για ποδόσφαιρο και για βλακείες
με τόνο γλοιώδη και βαρετό-
κι αυτό με ανακουφίζει: είμαι ικανός
να αγαπήσω έναν ελέφαντα και να κάνω
τα συνακόλουθα με μια μεγάλη αδερφή
να δανείσω τη γραβάτα μου
να παίξω τα φαντάσματα με την ξαδέρφη μου`
και σηκώνομαι καλώ το σερβιτόρο
- συνεχίζει να βρέχει, ω! βρώμικο νερό πέσε
πέσε σε παρακαλώ!
πάνω στο απαίσιο δέρμα της Βαρκελώνης
μη σταματήσεις μέχρι να κοιμηθώ-
και πληρώνω τα τζιν- τόνικ και τον καπνό
μαζεύω τα χαρτιά μου- αντιλαμβάνομαι
πως κάνω νέα σχέδια, αδύνατα-
κι όταν είμαι στο τσακ
του να φύγω αμέσως από αυτό το θλιβερότατο
καφέ από τη μαλακία ξεχνώ ήδη
τον άντρα που υπήρξα πριν λίγο καιρό
την άχρηστη τρυφερότητά του και το κρύο του
τα χάπια που χρειάζομαι
για να πω αντίο στο λούστρο
και να βγω στη βροχή` εκεί όπου τώρα
σκέφτομαι εσένα και τις βλεφαρίδες σου και το παλτό σου
και πάω σπίτι να σου γράψω αμέσως
για να το διαβάσεις αυτό και να με θυμηθείς
να πιεις μια γουλιά και ξανά να με ξεχάσεις.

“Algo sucede” 1968-1996 – Obra completa -  Editorial Lumen – 2011 

Πηγή


Querida Carmen hoy
no me importa que digan los periódicos
que prosigue la huelga de estudiantes
o que ataca el Viet-Cong
pues ahora
hace muy poco tiempo  —tan sólo
unos minutos—
ha empezado a llover. Es importante:
el agua sucia empieza a resbalar
por las paredes: forma
un río en la calle; cae igual que la saliva
de los coches parqueados en aceras
y los toldos se comban por el peso
del agua; y es posible
que dure sólo un rato este chubasco.
Y yo estoy en un bar lleno de gente
y yo estoy en un bar lleno de gente
con humo y mal olor de bocadillos
y bebo mi segundo
gin-tonic de la tarde y me he tragado
dos librium —ya lo ves: llevo la cuenta—
y como te decía
ya no me importan nada las noticias
ni la gente que corre ni la vida
es decir que me importa sólo el agua
que está cayendo siempre con más fuerza
salpicando el cristal junto a mi cara
y pienso en cosas dulces y difíciles
—ser más guapo tener
a una chica bonita y excitada
caminando a mi lado por un feroz pasillo
lleno de puertas altas y de cuadros
de antepasados todos parecidos
que sonríen; y en voces
hondas voces severas; no como estas
que hablan de futbol y de tonterías
con tono pegajoso y aburrido—
y esto me reconforta: soy capaz
de amar a un elefante y de tener
concomitancias con un gran marica
de prestar mi corbata
de jugar a fantasmas con mi prima;
y me levanto llamo al camarero
—sigue lloviendo ¡oh agua sucia cae
cae por favor!
sobre la horrible piel de Barcelona
no te detengas hasta que me duerma—
y pago los gin-tonic y el tabaco
recojo mis papeles —me doy cuenta
que hago nuevos proyectos imposibles-
y cuando estoy a punto
de salir de una vez de este tristísimo
café de la puñeta ya me olvido
del hombre que yo fui hace poco rato
de su ternura inútil y su frío
de las pastillas que necesito
para decirle adiós al limpiabotas
y salir a la lluvia; en donde ahora
pienso en ti y tus pestañas y tu abrigo
y voy a casa a escribirte enseguida
para que leas esto y me recuerdes
bebas un trago y otra vez me olvides.

Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2017

Τα νέα σχολεία, του Ρόκε Δάλτον

(Μετάφρ.: Nathalie)




Στην αρχαία Ελλάδα
ο Αριστοτέλης δίδασκε φιλοσοφία στους μαθητές του
ενώ περπατάγανε σε ένα μεγάλο αίθριο.
Γι' αυτό η σχολή του ονομαζόταν "των περιπατητών".
Οι ποιητές- πολεμιστές
είμαστε πιο περιπατητές από εκείνους τους περιπατητές του Αριστοτέλη
γιατί μαθαίνουμε τη φιλοσοφία και την ποίηση του λαού,
ενώ περπατάμε
τις πόλεις και τα βουνά της χώρας μας.

Πηγή

Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2017

Μια μεμβράνη, του Ρομπέρτο Μπολάνιο

(Μετάφρ.: Nathalie)


Υπάρχουν πολλοί τρόποι να πεις αντίο. Επίτρεψέ μου
αυτό το απόγευμα να το πω με τον τρόπο
των αδερφών Κητς. Ξέρω πια πως στη Λατινική Αμερική
η πίεση είναι δυνατή, μα τώρα δεν μπορώ
να κάνω το χέρι μου γροθιά παρά να βγάλω ένα φανταστικό
γαλάζιο πανί (σαν φωτιά κουζίνας, άμα έτσι
το προτιμάς) και να αποχαιρετήσω αυτό το δειλινό
που δεν ΔΙΑΣΚΟΡΠΙΖΕΤΑΙ με τα 10 ή 15 δικά μας
καινούρια αναντικατάστατα νεύματα.

Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2017

Ζίγκμουντ Μπάουμαν: "Οι πρόσφυγες δημιουργούν ανησυχία, διότι ο φόβος πως θα χάσεις τα πάντα ήταν σε λανθάνουσα κατάσταση στη Δύση"

(Συνέντευξη στον Gonzalo Suárez. Μετάφρ.: Nathalie)



«Οι ευρωπαίοι έχουμε να αντιμετωπίσουμε την επαναλαμβανόμενη άφιξη εκατομμυρίων προσώπων που, μέχρι πριν κάποια χρόνια, είχαν ζωές πολύ όμοιες με τις δικές μας: ποιοτικές δουλειές, ιδιόκτητα σπίτια, επαγγελματικές φιλοδοξίες... Και, ξαφνικά, είναι πρόσφυγες που τα έχουν χάσει όλα, εξ’ αιτίας του πολέμου. Η μαζική εμφάνισή τους μας κάνει να συνειδητοποιούμε το πόσο εύθραστη, ασταθής και παρωδική είναι η υποτιθέμενη ασφάλεια των ζωών μας. Η μετανάστευση μας προκαλεί τόση αγωνία διότι τούτος ο φόβος του να τα χάσουμε όλα βρισκόταν ήδη εκεί, αδρανής, λόγω της αυξανόμενης επισφάλειας της δυτικής ζωής. Κι όταν βλέπεις χιλιάδες προσφύγων να κατασκηνώνουν σε έναν ευρωπαϊκό σταθμό τρένων, αντιλαμβάνεσαι πως δεν πρόκειται πια για απλούς εφιάλτες, αλλά για πραγματικότητες που μπορείς να δεις και να αγγίξεις.»

[...]

Αν οι πρόσφυγες είναι τόσο ίδιοι με εμάς, γιατί αντιδρούμε με πανικό κι όχι με ενσυναίσθηση?
Ναι, υποθέτω πως θα μπορούσαμε. Αλλά επίσης υπάρχουν λόγοι για να αισθανόμαστε φοβισμένοι, ανασφαλείς, γεμάτοι ανησυχία. Για κάποιο λόγο τους αποκαλώ διαφορετικούς. Εσύ ξέρεις, λίγο πολύ, τι θα κάνουν οι φίλοι σου. Επίσης ξέρεις, λίγο πολύ, τι θα κάνουν οι εχθροί σου. Αλλά οι διαφορετικοί δεν είναι ούτε φίλοι ούτε εχθροί: είναι απλά άλλοι. Και δεν φέρουν μια ετικέτα που να λέει «αγάπα με», ούτε «μίσησέ με», ούτε «γύρνα με σπίτι» ή «βάλε με σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης». Μόνο δημιουργούν απόλυτη αβεβαιότητα. Και σε κανέναν δεν αρέσει η αβεβαιότητα.

Η Άνγκελα Μέρκελ προσπάθησε να αντιδράσει με ενσυναίσθηση...
...Και αυτό διήρκησε μια ή δυο εβδομάδες. Οι πολιτικοί έχουν ξεκάθαρο συμφέρον να επιτείνουν τη λαϊκή ανησυχία προς τους πρόσφυγες. Πριν λίγο καιρό, οι πολιτικές δυνάμεις δικαιολογούσαν τo λόγο ύπαρξής τους από τη δυνατότητά τους να μας προστατεύουν συλλογικά απέναντι στις ατομικές καταστροφές: από το να αρρωσταίνεις, από το να χάνεις το σπίτι σου... Τώρα, ωστόσο, η πολιτική δύναμη των κρατών-εθνών φαίνεται ανίσχυρη μπροστά στις αποφάσεις των παγκόσμιων οικονομικών δυνάμεων. Αν ο πιο ισχυρός υπουργός δεν μπορεί να σου εγγυηθεί ασφάλεια απέναντι στα καπρίτσια της μοίρας, πώς δικαιολογεί την ύπαρξή του;

Πείτε μου.
Απλό: παράγοντας αγωνία, φόβο προς την τρομοκρατία, φόβο προς το διαφορετικό, φόβο προς τον κόσμο που έρχεται εδώ να φάει το ψωμί μας και να μας πάρει τις δουλειές μας. Είναι ένα θαυμάσιο υποκατάστατο! Αυτό είναι που κάνουν η Μαρίν Λε Πεν και άλλα παρόμοια κινήματα: αντλούν πολιτική υπεραξία επιτείνοντας το φόβο προς το διαφορετικό.

Ίσως να μην είναι μόνο φταίξιμο των πολιτικών. Η Μέρκελ το προσπάθησε και καταβυθίστηκε στις δημοσκοπήσεις. Δεν έχουν ευθύνη οι πολίτες;
Εσύ λές «εκείνοι ή οι άλλοι». Εγώ απαντώ «εκείνοι και οι άλλοι». Είναι μια πιθανότητα που ανακύπτει και οι πολιτικοί ισορροπούν πάνω της.

Εσείς συνηθίζετε να αναφέρετε στον Πάπα σαν μια εξαίρεση. Αλλά, σίγουρα, αυτός δεν έχει να απαντήσει σε ένα εχθρικό εκλογικό σώμα...
Σε κάθε περίπτωση, είναι ένας γενναίος άνθρωπος... Συνηθίζω να χρησιμοποιώ την έννοια της μεσοβασιλείας, του Ιταλού φιλοσόφου Αντόνιο Γκράμσι. Ο παλιός τρόπος να κάνεις τα πράγματα δε λειτουργεί πια, αλλά ακόμη δεν έχουμε βρει το νέο τρόπο να λειτουργούμε. Έτσι υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στους κανόνες που δεν χρειάζονται και σε αυτούς που πρέπει ακόμη να φανταστούμε. Αυτό που εσύ κάνεις είναι να υποδεικνύεις τις αντιφάσεις κάποιων αρχηγών έναντι άλλων, να ρωτάς ποιος είναι καλύτερος...  Αυτό είναι εντάξει, αλλά η πραγματική διαμάχη είναι πώς θα γεμίσουμε αυτό το κενό.

Σύμφωνα με εσάς, οι πολιτικοί έχουν προσπαθήσει να καμουφλάρουν αυτό το κενό μετατρέποντας ένα ηθικό ζήτημα, όπως το να καλωσορίσουν τους πρόσφυγες, σε πρόβλημα ασφάλειας των πολιτών...
Όταν ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν λέει πως «όλοι οι τρομοκράτες είναι μετανάστες», αυτό που υπονοεί είναι πως «όλοι οι μετανάστες είναι τρομοκράτες». Είναι ένα ψέμα, προφανώς. Τόσο γελοίο σαν να λες πως «όλοι οι Πολωνοί είναι κοινωνιολόγοι». Και ξεχνά κάτι πολύ σημαντικό: οι τρομοκράτες του Παρισιού ή του Λονδίνου ήταν πρόσωπα που μεγάλωσαν στη χώρα, εναντίον της οποίας επιτέθηκαν.

Αλλά επίσης είναι μια βολική αιτία για τους πολίτες: αν οι ηγέτες τους χαρακτηρίζουν τους πρόσφυγες ως τρομοκράτες, [οι ίδιοι] δεν νιώθουν πια την ηθική ευθύνη να νοιαστούν για αυτούς.
Ναι, αλλά, με τρόπο μη αντιληπτό, τούτη η αβεβαιότητα που μας τρόμαζε και που προερχόταν από τη διαπίστωση πως το κοινωνικό δίκτυο είναι κάθε φορά πιο ανεπαρκές, συνεχίζει να υπάγεται στην εμμονή της ασφάλειας των συνόρων. Οι πολιτικοί τροφοδοτούν το φόβο στον ξένο για να κρύψουν την ανεπάρκειά τους απέναντι στις παγκόσμιες δυνάμεις. Αυτό είναι πολύ βολικό, διότι ο αγώνας ενάντια στην τρομοκρατία είναι κάτι φανερό, κάτι απτό που μπορούν να πουλήσουν στην τηλεόραση. Είδαμε τανκ στους δρόμους του Παρισιού, αστυνομικούς να κάνουν επιδρομές σε ορόφους πιθανών τζιχαντιστών... Τούτη η αίσθηση πως οι εθνικές κυβερνήσεις διατηρούν τη δύναμή τους: «Δεν καθόμαστε! Πράττουμε!»

Μαζί με τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους, αυτή η χρονιά θα μείνει στη μνήμη μας λόγω του Brexit, της ανόδου του Ντόναλντ Τραμπ... Είναι το 2016 η πιο «ρευστή» χρονιά που θυμάστε;  
Πριν από δεκαετίες επινόησα την έννοια της ρευστής νεωτερικότητας για να ορίσω την σημερινή κοινωνία. Και είναι μια έννοια, κάθε φορά πιο πραγματική. Μιας και εργάζεσαι σε εφημερίδα,  αντιλαμβάνεσαι πως οι τίτλοι οφείλουν να αλλάζουν μέρα τη μέρα. Για να διατηρήσεις τους αναγνώστες σου, οφείλεις να τους χορηγείς τακτικά νέα αισθήματα και νέους φόβους.

[...]

«Είναι ένα παράδοξο του καιρού μας. Τώρα έχουμε πρόσβαση σε περισσότερη πληροφορία από ποτέ. Μια απλή κυριακάτικη εκδοση των New York Times περιέχει περισσότερη πληροφορία από αυτή που κατανάλωνε σε όλη του τη ζωή, ο πιο μορφωμένος κόσμος του Διαφωτισμού. Την ίδια στιγμή, οι σύγχρονοι νέοι, οι αποκαλούμενοι millenials, που ενηληκιώθηκαν με την αλλαγή της χιλιετίας, ποτέ δεν είχαν αισθανθεί πιο αδαείς σχετικά με το τι να κάνουν, σχετικά με το πως να διαχειριστούν τη ζωή.. Όλα είναι τόσο τρεμάμενα τώρα.»

Από πού προκύπτει τούτο το παράδοξο;
Θυμάμαι τα χρόνια στα οποία δεν υπήρχε ούτε τηλεόραση. Έτσι, φαντάσου τον οπτιμισμό που αισθανόταν ο κόσμος, όταν έφευγε από τα χωριά και άνοιγε τα μάτια του μπροστά στο world wide web. Το διαδίκτυο παρείχε τα θεμέλια για να δημιουργηθεί μια ανθρωπότητα, στην οποία όλα τα κομμάτια θα ήταν σε επαφή και θα καταλάβαιναν το ένα το άλλο. Ωστόσο, οι κοινωνικές σπουδές υποδεικνύουν το αντίθετο: αυτό το τεχνολογικό παράθυρο όχι μόνο σου ανοίγει το μυαλό, αλλά είναι ένα έξοχο όργανο στο να σου κλείνει τα μάτια.

Γιατί;
Για να σε προστατέψει εσένα τον ίδιο από τις πολύμορφες δυνατότητες που σου προσφέρει η ζωή. Υπάρχει κάτι που δεν μπορείς να κάνεις offline, αλλά μπορείς online: να θωρακιστείς από την αντιπαράθεση με τις διαφωνίες. Στο διαδίκτυο μπορείς να τις βάλεις κάτω από το χαλάκι και να περνάς όλο σου το χρόνο με κόσμο που σκέφτεται ακριβώς όπως εσύ. Τούτο δε συμβαίνει στην πραγματική ζωή: όταν βγαίνεις στο δρόμο και πηγαίνεις τα παιδιά σου στο σχολείο, συναντιέσαι με έναν πολύ μεγάλο αριθμό διαφορετικών ανθρώπων, με τις δικές του τριβές και συγκρούσεις. Δεν μπορείς να δημιουργήσεις τεχνητές κρυψώνες.

Εσείς διατείνεστε πως έχουμε ξεχάσει πώς να είμαστε ευτυχισμένοι.
Πρώτον, πρέπει να παραδεχτώ πως υπάρχουν πολλοί τρόποι για να είναι κανείς ευτυχισμένος. Και υπάρχουν κάποιοι που ούτε καν θα δοκιμάσω. Αλλά ναι, ξέρω πως, όποιος και αν είναι ο ρόλος σου στη σημερινή κοινωνία, όλες οι ιδέες για την ευτυχία καταλήγουν πάντα σε ένα μαγαζί. Η άλλη όψη του νομίσματος είναι πως, με το να πηγαίνουμε στα μαγαζιά για να αγοράσουμε ευτυχία, ξεχνάμε άλλους τρόπους να είμαστε ευτυχισμένοι όπως το να δουλεύουμε μαζί, να διαλογιζόμαστε ή να μελετούμε.

Εσείς έχετε ζήσει σε πολύ διαφορετικές κοινωνίες, από τον κομμουνισμό έως τον καπιταλισμό, κατά τη διάρκεια εννέα δεκαετιών. Ποια [κοινωνία] που έχετε δει, μοιάζει περισσότερο μια ευτυχισμένη κοινωνία;
Χα! Αρνούμαι να απαντήσω σε τούτη την ερώτηση. Ο ρόλος μου ως στοχαστή δεν είναι να δείχνω ποιά είναι μια ευτυχισμένη κοινωνία και τι νόμοι πρέπει να περάσουν για να φτάσουμε σε τούτον τον τόπο, αλλά να ερμηνεύω την κοινωνία, να διαπιστώνω τι κρύβεται πίσω από τους κανόνες που τηρούν οι πολίτες της, να ανακαλύπτω τις σιωπηρές συμφωνίες και τους αυτόματους μηχανισμούς που μετατρέπουν τις λέξεις σε συγκεκριμένες πράξεις.
Σε τελική ανάλυση, να βοηθώ τους πολίτες να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει για να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις. Ναι, καταλαβαίνω πως είναι δύσκολο το να βρεις νόημα στη ζωή, αλλά είναι λιγότερο δύσκολο αν ξέρεις πώς λειτουργεί η πραγματικότητα και δεν είσαι ένας αδαής.  

Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα σε έναν κόσμο τόσο ρευστό όπως ο σύγχρονος.
Ναι, ο Πάπας Φραγκίσκος λέει τρία πολύ σημαντικά πράγματα για το πώς να κατασκευάσουμε μια κοινωνία υγιή. Το πρώτο, να ανακτήσουμε την τέχνη του διαλόγου με κόσμο που σκέφτεται διαφορετικά, παρόλο που τούτο σε εκθέτει στην πιθανότητα του να βγεις νικημένος. Το δεύτερο, πως η ανισότητα βρίσκεται εκτός ελέγχου όχι μόνο στο οικονομικό περιβάλλον, αλλά επίσης με την έννοια του να προσφέρεις στους ανθρώπους μια αξιοπρεπή θέση στην κοινωνία. Και το τρίτο, η σημασία της εκπαίδευσης για να ενωθούν τα δύο αυτά πράγματα: το να ανακτίσουμε το διάλογο και το να παλέψουμε ενάντια στην ανισότητα.

Οπότε...
Ακούστε... Εγώ θα προσέθετα διδασκαλία της κινεζικής σοφίας.. Αν σκέφτεσαι την επόμενη χρονιά, φύτεψε καλαμπόκι. Αν σκέφτεσαι την επόμενη δεκαετία, φύτεψε ένα δέντρο. Αλλά αν σκέφτεσαι τον επόμενο αιώνα, εκπαίδευσε τον κόσμο.

Μελετήσατε από κοντά το φαινόμενο 15-M. Τι γνώμη έχετε για τη μεταγενέστερη εξέλιξή του και για την άνοδο του Podemos;
Πως έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη στους παλιούς τρόπους του να ασκούμε την εξουσία και δεν ξέρουμε πώς να την ανακτήσουμε. Εδώ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, συμβαίνει το ίδιο: εμφανίζονται και εξαφανίζονται νέα κόμματα. Το μόνο που έχουν κοινό είναι πως το προσδόκιμο ζωής τους είναι πολύ σύντομο. Και τούτο συμβαίνει διότι σκέφτονται βραχυπρόθεσμα. Περιορίζονται στο να αντιδρούν στην απόλυτη πρόκληση, αντί να δημιουργήσουν ένα πλήρες μοντέλο της κοινωνίας.

Κι αυτή η «μεσοβασιλεία» για την οποία μιλούσατε, πόσο θα κρατήσει;
Λιγότερο χρόνο από αυτόν που χρειάστηκαν οι πρόγονοί μας για να δημιουργήσουν, αργοπορημένα, ένα αιχμηρό αντικείμενο με το οποίο να διαπερνούν άλλα υλικά. Και, ακόμη κι έτσι, άργησαν άλλα δεκάδες χιλιάδες χρόνια να εφεύρουν μια τρύπα στην οποία να βάλουν μια ράβδο και να κατασκευάσουν ένα τσεκούρι... Πιστεύω πως εμείς θα αργήσουμε λιγότερο. Αλλά ακόμη κι έτσι, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος από αυτό που ο κόσμος θα ήθελε.