(μετάφραση από ανώνυμη ισπανική μετάφραση: Nathalie)
για τον/την D.
Υπάρχει ένα τραγούδι των Eurythmics, ένα παλιό χιτ των 90's, με τίτλο I saved the world today, θέμα που επαναλαμβάνεται στο ρεφραίν: «έι, έι σήμερα έσωσα τον κόσμο / τώρα όλοι είναι ευτυχισμένοι / το κακό έχει φύγει / το καλό είναι εδώ για να μείνει / παρακαλώ, αφήστε το να μείνει». Είναι ένα χαριτωμένο θέμα.
***
Τώρα θα προσπαθήσουμε να διηγηθούμε ένα σύντομο μύθο, που αρχίζει σαν ένα dark tale. Στον κόσμο στον οποίο ζούμε, θα άξιζε κάθε μερα να αφανίζεται`παρ' όλα αυτά, κάθε πρωί ξυπνάμε, κάποιες φορές με μια ανάσα ανακούφισης, άλλες αναρωτώμενοι γιατί, όπως πάντα, αυτός ο φρικτός πολιτισμός συνεχίζει να υπάρχει. Στην πραγματικότητα, αυτός ο κόσμος έχει έξω του, πλάι του κι εντός του πολλούς άλλους κόσμους κι όταν ένας εξ αυτών έχει σωθεί, σχεδόν πάντα, χωρίς να έχει την πρόθεση να το κάνει, από μια απλή χειρονομία, συμβαίνει πως, από την επαφή, έχουν σωθεί επίσης όλοι οι υπόλοιποι και ο κόσμος που του αξίζει να καταστραφεί, επίσης επιβιώνει. Είτε γιατί οι άλλοι κόσμοι είναι υπερβολικά εύθραυστοι για να τον απορρίψουν οριστικά, είτε γιατί τούτος ο κόσμος, που είναι προφανώς αυτός του κεφαλαίου, κατέχει μια ειδική ικανότητα να τρέφεται σαν παράσιτο από την ενέργεια που εκλύεται από τους άλλους κόσμους. Γιατί η αλήθεια είναι, πως ο κόσμος του κεφαλαίου είναι επίσης μόνο ένας ανάμεσα στους κόσμους, ηγεμονικός, μα ενσωματωμένος σε μια αναρχική διαμόρφωση ενός κόσμου των κόσμων. Όλες τις μέρες ο κόσμος σώζεται από μία ή πολλές κινήσεις, από την ομορφιά, το μοίρασμα, την αγάπη, τη φιλοδωρία ή τη συμπόνοια: η μοναδική διαφορά που μπορεί να συντηρηθεί ανάμεσα σε αυτές τις χειρονομίες, λεπτή, μα αποφασιστική διαφορά, κατοικεί στη συνείδηση, ή όχι, από το αποτέλεσμα που τούτη η καθορισμένη κίνηση έχει ή θα έχει πάνω στον κόσμο, και όσο περισσότερο αυτή η συνείδηση εξαπλώνεται, μοιράζεται ή εν πάση περιπτώσει, οργανώνεται. Είναι αυτή η αναλαμπή συνείδησης η οποία μας διαβεβαιώνει πως ζούμε σε αυτόν τον κόσμο αλλά δεν είμαστε από αυτόν τον κόσμο.
Ο κομμουνισμός είναι πολλά πράγματα, μα μεταξύ αυτών υπάρχει τουλάχιστον ένα που αφορά αυτόν το μύθο. Ο κομμουνισμός συνίσταται επίσης, πράγματι, στην πειθαρχία της προσοχής στις αλλαγές του κόσμου, στην ανάπτυξη της συνείδησης διαμέσου των χειρονομιών που τον σώζουν, στην ευαισθησία για τα έργα και τις ημέρες που έχουν εκπληρωθεί από και για τη δικαιοσύνη, στην τέχνη του να τον μοιράζεσαι, στη μαγεία του να τον συνθέτεις. Όσο πιο άφθονη είναι η συνείδηση, όσο πιο πλατύ το μοίρασμα, τόσο περισσότερο ο φρικτός κόσμος αποδυναμώνεται.
***
Όταν ακούω κάποιον να λέει: «να ζήσουμε τον κομμουνισμό εδώ και τώρα», πολύ καλά λοιπόν, εγώ μπορώ να το φανταστώ με τις νότες και τους στίχους αυτού του τραγουδιού. Τυχαίνει και σ' ένα στίχο ποπ τραγουδιού βρίσκονται όλα όσα έχουν σημασία: η ευτυχία που μοιράζεται, το κακό που απομακρύνεται, η παρουσία της δικαιοσύνης εδώ και τώρα και που τόσο θα ήθελε να μείνει, ο κόσμος αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή έχει σωθεί, αλλά επίσης τούτο το κάλεσμα -έι, έιιιιιιιιι!-, τούτη η πρόσκληση που απευθύνεται σε όλους προκειμένου να ενημερωθούν, για να ευαισθητοποιηθούν για εκείνο που συμβαίνει, ακριβώς τώρα. Η αμέλεια, έλεγε ο φίλος μας ο Φραντς, είναι ένα από τα θανάσιμα αμαρτήματα. Ένα αμάρτημα, για το οποίο φαίνεται ότι ποτέ δεν καταλήγουμε να εκτίουμε ποινή κι αυτή δεν είναι άλλη από την εξαντλημένη συνέχεια αυτού του κόσμου, αυτού του παρόντος που μισούμε τουλάχιστον τόσο όσο μας μισεί αυτός. Ίσως είναι γι' αυτό μόνο, που χρειαζόμαστε τόσο, εκείνους που μας οδηγούν στην αληθινή πραγματικότητα: τους ποιητές, τους μουσικούς, τους φιλόσοφους, τους ζωγράφους, τους δραματουργούς, τα ευαίσθητα πνεύματα, τους δεξιοτέχνες μάρτυρες της χειρονομίας.
Σίγουρα, ακούγοντας με προσοχή, δίνεται ένας μελαγχολικός μουσικός τόνος που διαπερνά τη γλυκιά χαρά τούτης της στιγμής, γιατί είναι απόλυτα συνειδητό πως δε θα διαρκέσει και πως για να μείνει μαζί μας,ή για να πάει μαζί μας, τα καλά και δίκαια πράγματα θα πρέπει εκ νέου, ξανά και ξανά, να καταπολεμηθούν. Μια σκέψη μπορεί να μας ταράξει σε μια τέτοια στιγμή, η ιδέα πως για μια άλλη μέρα σαν αυτή, ποιος ξέρει, θα χρειαστεί να περάσουν τα χρόνια, ή πως, ίσως, μια ολόκληρη γενιά θα πρέπει να διασχίσει πάλι τη δύσοσμη λακκούβα της Ιστορίας, για να την καταστρέψει. Εντούτοις, για τούτη τη μέρα ο κόσμος σώζεται, Εγώ κι ο κόσμος, ο κόσμος κι εμείς.
Κάθε θραύσμα κομμουνισμού που κυλά στον κόσμο σπάει τη συνέχεια του παρόντος, προκαλεί μια κατάρρευση της γελοίας σκηνοθεσίας αυτού του κόσμου κι έτσι η ζωή λάμπει σ' ένα νέο αστερισμό. Και μια μόνο ερώτηση, ίσως αφελής και εντούτοις αναπόφευκτη, μας μένει στο τέλος της ημέρας: είναι δυνατό να κάνουμε εκείνο που συνέβη σήμερα να μείνει;
***
Ο κομμουνισμός είναι η ολότητα της δικαιοσύνης, της πάντα σύμφυτης στην άλλη ολότητα, την κυρίαρχη, αυτή της αδικίας. Κάποτε οι Ντελέζ και Γκουατταρί είπαν πως το Κράτος υπήρχε πάντα, ως δυνητικότητα, ακόμη και όταν δεν την είχε ακόμα. Πάντως, ξέχασαν να προσθέσουν πως το ίδιο ισχύει, στην πραγματικότητα, για τον κομμουνισμό: πάντα υπάρχει, ακόμη κι όταν δεν εφαρμόζεται, στην τόσο ακούραστη ισχύ του αγγέλου της δικαιοσύνης. Ωστόσο, γίνεται πραγματικός ως εκπλήρωση της καθημερινότητας κι όχι μιας αφηρημένης εποχής, όπως μπορεί να είναι αυτή της Ιστορίας, που είναι το στοιχείο, στο οποίο από πάντα κυριαρχεί και αναπαράγεται το Κράτος.
Ο "πραγματικά υπαρκτός" κομμουνισμός πραγματώνεται εξολοκλήρου τη μέρα τούτη που σώθηκε. Το πώς θα είναι η επόμενη, αντιστοιχεί μόνο στη δύναμη που εγώ, εσύ, αυτή, αυτός, εμείς -με τη βοήθεια του αγγέλου- θα είμαστε ικανοί να εκφράσουμε. Πολλές φορές, είναι η δύναμη της απελπισίας αυτή που τον καλεί σε παρουσία. Κι αυτός έρχεται.
***
Ο κόσμος, ενάντια στον οποίο ζούμε, κάθε μέρα θρυμματίζεται όλο και περισσότερο. Σε κάθε κριτική εμβάθυνση του λόγου ύπαρξής του, αντιστοιχεί διαλεκτικά ένας κάθε φορά πλατύτερος θρυμματισμός των επικρατειών του- πολιτικών, φυσικών, φανταστικών, γλωσσολογικών, υπαρξιακών επικρατειών. Η μεγαλειώδης εικόνα ενός κόσμου- Αυτοκρατορίας που θα τους ενοποιούσε όλους, που έχουν λαχταρήσει οι Χαρντ και Νέγκρι σ' ένα βιβλίο με επιτυχία εδώ και κάποια χρόνια, διήρκησε τόσο μόνο, όσο ο χρόνος μιας πενταετούς συζήτησης` κανείς δεν αντιλήφθηκε πως τούτη η εικόνα ήταν απλώς η τελευταία, απελπισμένη προσπάθεια των προοδευτικών του κεφαλαίου για να αντιτεθεί στην σε εξέλιξη σύνθλιψη. Εντούτοις, πριν αφήσουμε αυτή τη φαινομενολογία του κατακερματισμού να γίνει το διεστραμμένο όργανο των διάφορων τύπων της αντίδρασης, χρειάζεται να την αναλάβουμε συνειδητά, γιατί το να προέρχεσαι από θραύσματα ήταν πάντα χρήσιμο, αν αναλογιστούμε πως αυτά δραπετεύουν συνεχώς από τους ομογενοποιητικούς κανονισμούς του Νόμου. Κάθε θραύσμα, έτσι όπως κάθε έδαφος, μπορεί να γίνει ένας κόσμος, κι όσο περισσότεροι πιστέψουν, όσο περισσότεροι το συνειδητοποιήσουν και γι' αυτό γίνουν δυνατότεροι, τόσο περισσότερο ο κυρίαρχος κόσμος αποδυναμώνεται, εξασθενίζει, εξαφανίζεται.
Ο κομμουνισμός, στην πραγματικότηα, εκδηλώνεται στη ζωή μας σε κάθε περίσταση ακριβώς με αυτόν τον τρόπο, μέσω θραυσμάτων, τα οποία, για εκείνη την ημέρα μόνο, ή σε μια σπίθα του χρόνου, μπορούν να επανενωθούν σε μία μοναδική διαμόρφωση, έναν ακριβώς κόσμο, ο οποίος μένει, ωστόσο, ως ένα μωσαϊκό από θραύσματα. Όχι μόνο από την εγγενή αδυναμία των ανθρώπινων κατασκευών, μα ειδικά γιατί η φροντίδα ώστε τα θραύσματα να αντέχουν ως τέτοια, είναι ο μόνος τρόπος να φτιαχτούν αναχώματα για την (ανα)κατασκευή ενός Νόμου, ακόμη κι αν πρόκειται για έναν εξολοκλήρου νέο Νόμο. Η δικαιοσύνη του κομμουνισμού ποτέ δε θα ταυτοποιηθεί με ένα κράτος δικαίου. Είναι λοιπόν ως αυτή η κατάσταση του κόσμου, τούτη η στιγμή που σώζεται, τούτη η χειρονομία που αγαπά, σε κάθε μια εμφάνισή της -ακόμη κι αν τα μοναδικά πλάσματα τα ξεχνούν όλα αυτά, ή όχι-, μένουν μαζί μας για πάντα: είναι η συσσώρευση αυτών των θραυσμάτων αυτή που συμμορφώνει τη μεγαλειώδη φτώχεια της παράδοσης του κομμουνισμού. Κάθε θραύσμα είναι τέλειο καθ' εαυτό. Η ικανότητα που απαιτεί από εμάς, βρίσκεται στο πώς να κάνει τη διαδρομή που πάει από το ένα στο άλλο, να συναντήσει αυτούς που λείπουν και να συναντήσει το απωλεσμένο, να κάνει έτσι τούτη τη διαδρομή να γίνει το δικό μας στοιχείο και, παρόλο που συνειδητοποιούμε πως μόνο η Επανάσταση επιτρέπει σε τούτο το στοιχείο να επεκτείνεται ελεύθερα στο χρόνο, οφείλουμε να κατανοήσουμε πώς να το διατρέξουμε. Επίσης το πότε, ειδικά το πότε. Τούτος ο χρόνος δεν έχει φτάσει ακόμη, ξέροντας πως θα φτάσει στην πληρότητά του μόνο όταν διαθέτουμε μια δύναμη τέτοια, που να σώζει όλους τους κόσμους με μια μόνο κίνηση, που θα έχει γίνει κοινή για όλους. Αλλά πρέπει να εφιστήσουμε την προσοχή μας σε αυτό: κάθε φορά που πιστεύεται ότι είναι εφικτή, και καθήκον ακόμη, η ενοποίηση, με μόνιμο τρόπο, του συνόλου του κομμουνισμού, έχουμε την επιστροφή του θεσμού- Κράτους, αντί για την υποβάθμισή του, την εντολή αντί της αυτονομίας, την οικονομία της ζωής αντί της ελεύθερης χρήσης της, τα δικαιώματα αντί της δικαιοσύνης, την απώλεια του κόσμου αντί της σωτηρίας του. Άπαξ και καταστραφούν οι πίνακες του Νόμου, η θανάσιμη αμαρτία είναι πάντα αυτή που προσπαθεί να ξανακάνει τον υπολογισμό του. Το να σώζεις τους κόσμους σημαίνει να τους αφήνεις στην πολλαπλότητά τους και να μην τους επιβάλεις το παλιό νέο μιας ηγεμονικής, ενοποιητικής αρχής.
Το σημαντικό, για να γυρίσουμε στα δικά μας τώρα, είναι πως κάθε ένας από εμάς, όταν ενεργοποιεί την ευαισθησία του, αναγνωρίζει το θραύσμα της και είναι ικανός να υπενθυμίζει σε όλους εκείνους, είτε είναι ένας, είτε λίγοι, είτε πολλοί, πως έχουν διακόψει αίσια τη ζωή του. Γιατί είναι στο χέρι του καθένα να μπορεί να πει: τούτη τη μέρα που έσωσα τον κόσμο.
***
Έι, έι, θυμάσαι εκείνη τη μέρα που καταστρέψαμε τη Βαστίλλη; Έι, έι, θυμάσαι όταν καταφέραμε να κάνουμε την αστυνομία να φύγει τρέχοντας; Έι, έι, θυμάσαι τις λέξεις εκείνης της μέρας, τούτους τους πρωτάκουστους ήχους; Έι, έι, θυμάσαι όταν κάναμε τούτο το φαγητό στο λόφο και ήμασταν οχτακόσιοι; Έι, έι, θυμάσαι τούτη τη μέρα στην οποία το εργοστάσιο σταμάτησε να λειτουργεί; Έι, έι, θυμάσαι τη μέρα εκείνου του φιλιού, τόσο έντονου που ο ουρανός έκλινε προς τα εμάς; Έι, έι, θυμάσαι εκείνη τη μέρα, την οποία έσωσα τον κόσμο;
Η ιστορία του κομμουνισμού είναι η ιστορία όλων των ημερών και μόνο αυτών, μια αιώνια εναλλαγή αποτελούμενη από πολλά ανώνυμα και σπινθηροβόλα θραύσματα. Και όλων εκείνων που ποτέ δε σταματούν να πηγαίνουν, πάντα, πάντα, πάντα, ενάντια στην Ιστορία. Ωστόσο, η ένταση μιας ανάμνησης μπορεί, ενίοτε, να κάνει τούτη τη μέρα να επιστρέψει. Δώστε της κι άλλη ευκαιρία. Κι αν δεν έρθει ποτέ, σας παρακαλώ, αφήστε την να μείνει.
Insanity
laughs, under pressure / we’re cracking / Can’t we give ourselves one
more chanche? / Why can’t give love that one more chance?
Queen+Bowie, Under pressure
