(Μετάφρ.: Nathalie)
Η σιωπή του Ρούλφο πιστεύω πως υπακούει σε κάτι τόσο καθημερινό, που το να το εξηγείς είναι χάσιμο χρόνου. Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές. Μία που εξηγούσε ο Μοντερρόσο είναι πως ο Ρούλφο είχε τον κυριούλη θείο του, που του διηγιόταν ιστορίες κι όταν τον ρωτούσαν γιατί πια δεν έγραφε, αυτός απαντούσε διότι πέθανε ο κυριούλης θείος. Κι εγώ το πιστεύω, επίσης. Άλλη εξήγηση, απλή και άμεση, είναι γιατί ως εδώ, όλα έχουν ημερομηνία λήξης. Για παράδειγμα, εμένα με ανησυχεί πολύ περισσότερο η ρεμπωϊκή σιωπή από τη ρουλφική σιωπή. Ο Ρούλφο σταματά να γράφει γιατί είχε ήδη γράψει όλα αυτά που ήθελε να γράψει και, μιας και βλέπει τον εαυτό του ανίκανο να γράψει κάτι καλύτερο, απλά σταματά. Ο Ρεμπώ πιθανότατα θα μπορούσε να είχε γράψει κάτι πολύ καλύτερο, που είναι πια το να λες λέξεις πολύ υψηλές, αλλά τούτη είναι μια σιωπή που σε εμάς τους δυτικούς εγείρει ερωτήματα. Η σιωπή του Ρούλφο δεν εγείρει ερωτήματα, μέχρι που είναι μια σιωπή οικεία, είναι καθημερινή. Μετά το επιδόρπιο, τι διάολο θα φας; Υπάρχει μια τρίτη λογοτεχνική σιωπή, που είναι αυτή που δεν επιδιώχθηκε, αυτή των σκιών που κανείς δεν είναι σίγουρος του ότι βρίσκονταν εκεί στο κατώφλι και που δεν έχουν φτάσει ποτέ να γίνουν απτά γεγονότα. Για παράδειγμα, είναι η σιωπή του Γκέοργκ Μπύχνερ. Αυτός πεθαίνει στα 25 ή στα 24 του χρόνια, αφήνει τρία ή τέσσερα θεατρικά έργα που είναι τέσσερα αριστουργήματα, ένα από αυτά το Βόυτσεκ, ένα απόλυτο αριστούργημα, άλλο για το θάνατο του Δαντόν, που είναι ένα τεράστιο αριστούργημα, όχι απόλυτο αλλά πολύ αξιοσημείωτο, και τα άλλα δύο, το ένα λέγεται Λεόντιος και Λένα και το άλλο δε θυμάμαι, που είναι θεμελιώδους σημασίας. Όλα αυτά πριν κλείσει τα 25 του χρόνια. Τι θα είχε συμβεί αν ο Μπύχνερ δεν είχε πεθάνει, τι συγγραφέα θα είχαμε εδώ; Κι αυτή η σιωπή που δεν επιδιώχθηκε είναι η σιωπή του..., δεν τολμώ να το αποκαλέσω πεπρωμένο, είναι μια εκδήλωση της ανικανότητας. Η σιωπή του θανάτου είναι η χειρότερη των σιωπών, γιατί η ρουλφική σιωπή είναι μια σιωπή αποδεκτή και η ρεμπωϊκή είναι μια σιωπή που επιδιώχθηκε, αλλά η σιωπή του θανάτου είναι αυτή που κόβει μεμιάς αυτό που θα μπορούσε να γίνει και ποτέ πια δεν θα μπορεί να γίνει, αυτό που δεν θα μάθουμε ποτέ. Δεν θα μάθουμε ποτέ αν ο Μπύχνερ θα μπορούσε να γίνει πιο μεγάλος από τον Γκαίτε ή όχι` εγώ πιστεύω πως ναι, αλλά δεν θα το μάθουμε ποτέ. Δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα μπορούσε να είχε γράψει ο Μπύχνερ στα 30 του χρόνια. Κι αυτό το ίδιο επεκτείνεται σε όλο τον πλανήτη σαν ένας λεκές, μια αποτρόπαια αρρώστια που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θέτει σε κίνδυνο τις συνήθειές μας, τις πιο ριζωμένες βεβαιότητές μας.
Η σιωπή του Ρούλφο πιστεύω πως υπακούει σε κάτι τόσο καθημερινό, που το να το εξηγείς είναι χάσιμο χρόνου. Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές. Μία που εξηγούσε ο Μοντερρόσο είναι πως ο Ρούλφο είχε τον κυριούλη θείο του, που του διηγιόταν ιστορίες κι όταν τον ρωτούσαν γιατί πια δεν έγραφε, αυτός απαντούσε διότι πέθανε ο κυριούλης θείος. Κι εγώ το πιστεύω, επίσης. Άλλη εξήγηση, απλή και άμεση, είναι γιατί ως εδώ, όλα έχουν ημερομηνία λήξης. Για παράδειγμα, εμένα με ανησυχεί πολύ περισσότερο η ρεμπωϊκή σιωπή από τη ρουλφική σιωπή. Ο Ρούλφο σταματά να γράφει γιατί είχε ήδη γράψει όλα αυτά που ήθελε να γράψει και, μιας και βλέπει τον εαυτό του ανίκανο να γράψει κάτι καλύτερο, απλά σταματά. Ο Ρεμπώ πιθανότατα θα μπορούσε να είχε γράψει κάτι πολύ καλύτερο, που είναι πια το να λες λέξεις πολύ υψηλές, αλλά τούτη είναι μια σιωπή που σε εμάς τους δυτικούς εγείρει ερωτήματα. Η σιωπή του Ρούλφο δεν εγείρει ερωτήματα, μέχρι που είναι μια σιωπή οικεία, είναι καθημερινή. Μετά το επιδόρπιο, τι διάολο θα φας; Υπάρχει μια τρίτη λογοτεχνική σιωπή, που είναι αυτή που δεν επιδιώχθηκε, αυτή των σκιών που κανείς δεν είναι σίγουρος του ότι βρίσκονταν εκεί στο κατώφλι και που δεν έχουν φτάσει ποτέ να γίνουν απτά γεγονότα. Για παράδειγμα, είναι η σιωπή του Γκέοργκ Μπύχνερ. Αυτός πεθαίνει στα 25 ή στα 24 του χρόνια, αφήνει τρία ή τέσσερα θεατρικά έργα που είναι τέσσερα αριστουργήματα, ένα από αυτά το Βόυτσεκ, ένα απόλυτο αριστούργημα, άλλο για το θάνατο του Δαντόν, που είναι ένα τεράστιο αριστούργημα, όχι απόλυτο αλλά πολύ αξιοσημείωτο, και τα άλλα δύο, το ένα λέγεται Λεόντιος και Λένα και το άλλο δε θυμάμαι, που είναι θεμελιώδους σημασίας. Όλα αυτά πριν κλείσει τα 25 του χρόνια. Τι θα είχε συμβεί αν ο Μπύχνερ δεν είχε πεθάνει, τι συγγραφέα θα είχαμε εδώ; Κι αυτή η σιωπή που δεν επιδιώχθηκε είναι η σιωπή του..., δεν τολμώ να το αποκαλέσω πεπρωμένο, είναι μια εκδήλωση της ανικανότητας. Η σιωπή του θανάτου είναι η χειρότερη των σιωπών, γιατί η ρουλφική σιωπή είναι μια σιωπή αποδεκτή και η ρεμπωϊκή είναι μια σιωπή που επιδιώχθηκε, αλλά η σιωπή του θανάτου είναι αυτή που κόβει μεμιάς αυτό που θα μπορούσε να γίνει και ποτέ πια δεν θα μπορεί να γίνει, αυτό που δεν θα μάθουμε ποτέ. Δεν θα μάθουμε ποτέ αν ο Μπύχνερ θα μπορούσε να γίνει πιο μεγάλος από τον Γκαίτε ή όχι` εγώ πιστεύω πως ναι, αλλά δεν θα το μάθουμε ποτέ. Δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα μπορούσε να είχε γράψει ο Μπύχνερ στα 30 του χρόνια. Κι αυτό το ίδιο επεκτείνεται σε όλο τον πλανήτη σαν ένας λεκές, μια αποτρόπαια αρρώστια που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θέτει σε κίνδυνο τις συνήθειές μας, τις πιο ριζωμένες βεβαιότητές μας.
Entrevista con Eliseo Álvarez
Revista Turia, Teruel, junio de 200
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου