Όταν ο Πίο Μπαρόχα επισκέφθηκε τον Ντουρρούτι στη φυλακή

(κείμενο: Servando Rocha, μετάφραση: nathalie)

O Μπαρόχα πριν το θάνατό του, φωτογραφημένος από τον Αλφόνσο.

 

«Ο Ντουρρούτι ήταν τύπος για να έχει μια ρομαντική βιογραφία, σε χαρτί λογοτεχνίας βίπερ, με μια θολή γκραβούρα στην πρώτη σελίδα», ανέφερε ο Πίο Μπαρόχα στο El cabo de las tormentas [Το ακρωτήρι των καταιγίδων]. Ο συγγραφέας είχε δυσανασχετήσει για τους μεν και για τους δε: δεν έτεινε πολιτικά και προς μια ξεκάθαρη μορφή προς καμιά πλευρά, αλλά, αν το είχε κάνει, θα ήταν προς έναν τύπο μη βίαιου, προοδευτικού και φυσιοδιφικού αναρχισμού. Διότι όλο το τεράστιο έργο του μπορεί να διαβαστεί επίσης σαν μια περιγραφή του αναρχισμού της εποχής, που τον έφτασε να θέλει να γνωρίσει πολλές από τις μεγάλες φιγούρες του τότε, όπως στο Λονδίνο, όταν επισκέφθηκε και πέρασε πολλές μέρες στη συντροφιά του θρυλικού Μαλατέστα, που τότε λειτουργούσε ένα μηχανουργείο και, κρυφά, διατηρούσε συνδέσεις με ελευθεριακές ομάδες στο μισό κόσμο.

Ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματά του, που ανήκει επιπλέον στη La lucha por la vida [Ο αγώνας για τη ζωή]*, είναι εξολοκλήρου αφιερωμένο στις προσπάθειες των αναρχικών. Αναφέρομαι στο Aurora Roja [Κόκκινη αυγή], παρόλο που όλο του το έργο είναι σπαρμένο με αναφορές προς τον αναρχισμό και τους αναρχικούς, που γνώρισε και, σε κάποιες περιπτώσεις, μοιράστηκε την οπτική τους γωνία και τις φιλοδοξίες τους. Στο El cabo de las tormentas εμφανίζεται η περιγραφή μιας από τις δράσεις που διέπραξαν ο Ντουρρούτι και οι σύντροφοί του:

«Ο καρδινάλιος- αρχιεπίσκοπος της Σαραγόσα ήταν ένας αντιδραστικός με επιρροή. Την ασκούσε όχι μόνο στην έδρα του, μα και στη Βαρκελώνη και πρότεινε στις εκεί αρχές δυνατά και σκληρά μέτρα ενάντια στους εργάτες και τους ταραχοποιούς. Οι αναρχικοί ήξεραν πως ο αρχιεπίσκοπος συνεδρίαζε στο Ρέους με τους επικεφαλής της Εργοδοσίας της Βαρκελώνης κι έδινε συμβουλές για να επιτεθούν στη συνδικαλιστική εργατική οργάνωση. H συμμορία έφυγε για τη Σαραγόσα` οι διευθύνοντες συνενοήθηκαν με μια παλιά αναρχική Καταλανή που ζούσε εκεί, εδώ και κάποιον καιρό, την πολίτισσα Τερέσα, και μεταξύ όλων, προετοίμασαν μια ενέδρα και σκότωσαν τον αρχιεπίσκοπο ένα βράδυ που πήγαινε σε μια ιδιοκτησία δικιά του, αποκαλούμενη “Ελ Τερμινίγιο”. O αρχιεπίσκοπος σκοτώθηκε στο αμάξι του, όταν έμπαινε στο κτήμα του, όπου είχε εγκαταστήσει ένα σχολείο που διοικούνταν από μοναχές. Οι αναρχικοί του έριξαν είκοσι βολές. Ο αρχιεπίσκοπος έπεσε νεκρός κι έμειναν τραυματισμένοι οι συγγενείς του και ο σοφέρ».

Ωστόσο, ένα λιγότερο γνωστό γεγονός, τόσο της δικής του ζωής, όσο και αυτής του τιτάνα του ισπανικού αναρχισμού Ντουρρούτι, ήταν η σχέση που διατηρούσαν οι δυο τους.
Ο Ντουρρούτι, μαζί με άλλους συντρόφους, φίλους κι αναρχικούς αγωνιστές, όπως ο Ασκάσο και ο «Κομπίνα», είχαν συλληφθεί στις 2 Απριλίου του 1933 στη Σεβίλλη, στην έξοδο του Περιφερειακού Συνεδρίου της Ανδαλουσίας και της Εξτρεμαδούρας. Δεν κατηγορήθηκαν για έγκλημα ενάντια στην ιδιωτική ιδιοκτησία, αλλά οδηγήθηκαν μπρος στο δικαστή για ένα έγκλημα γνώμης, ως αυτουργοί μιας συγκέντρωσης που αποφασίστηκε στη λήξη του Συνεδρίου. Αρχικά φυλακίστηκαν στη φυλακή του Πόπουλο στη Σεβίλλη και, μεταγενέστερα, έφυγαν για τη φυλακή του Πουέρτο δε Σάντα Μαρία, στο Κάντιθ. 

Ο Μπαρόχα επισκέφθηκε αμέσως τον Ντουρρούτι. Οι δυο τους μίλησαν ιδιωτικά μετά από μια συγκινητική υποδοχή στον Μπαρόχα, κατά τη διάρκεια της οποίας οι φυλακισμένοι σήκωσαν τα μπράτσα και τις γροθιές τους, θεωρώντας τον «έναν απ' αυτούς». Ο Μπαρόχα αντέδρασε κάπως αμήχανα και με έκπληξη.

Οι Ντίεθ, Ασκάσο, Κομπίνα, Ντουρρούτι, Λόρδα στη φυλακή του Πουέρτο δε Σάντα Μαρία το 1933.

Ο αναρχικός, σ' ένα γράμμα με ημερομηνία 3 Ιουνίου 1933, αναφέρει την επίσκεψη του συγγραφέα:
« Ο Πίο Μπαρόχα, όταν ήρθε να με δει στη φυλακή της Σεβίλλης μου έλεγε: "Είναι τρομερό αυτό που κάνουν με εσάς, κι εγώ τον ρώτησα τι θέση πιστεύει ο Δον Πίο ότι οφείλουμε να υιοθετήσουμε μπροστά σ' αυτές τις αυθαιρεσίες. Δεν ήξερε τι ν' απαντήσει. Έπειτα διάβασα ένα άρθρο του στην  Ahora [Τώρα]**, που είναι η απάντηση που δεν τολμούσε να μου δώσει διαμέσου των κάγκελων».

Ο Ντουρρούτι αναφέρεται σ' ένα κομμάτι που γράφτηκε από τον Μπαρόχα, με τίτλο «Latifundio y comunismo» [Λατιφούντιο και κομμουνισμός],  και δημοσιεύτηκε στην Ahora στις 23 Απριλίου του 1933:

«Αυτό σκεφτόμουν τις προάλλες εκεί, στη Σεβίλλη, όταν πήγα να μιλήσω στη φυλακή του Πόπουλο, παλιά, βρώμικη και γραφική, μια φυλακή του καιρού του Μενμέε, με τους φυλακισμένους αναρχικούς. Αυτοί είναι φυλακισμένοι επειδή μίλησαν με βία σε μια συνάντηση. Τους είδα από το εντευκτήριο, από μακριά, ανάμεσα στα κάγκελα, σαν θηρία σε κλουβί. Ήταν ο Ντουρρούτι, ο Ασκάσο, ο Πέρεθ Κομπίνα, ο Τσίμερμαν, ο Παουλίνο Ντίαθ κι άλλα νεαρά παλικάρια. Μιας και οι αναρχικοί είναι εριστικοί, άρχισαν να διαπληκτίζονται μαζί μου. Μιλούσαν μ' ενθουσιασμό για την επανάσταση που θεωρούσαν προσεχή, και για το θρίαμβο του ελευθεριακού κομμουνισμού. Εγώ παρουσίαζα τις ενστάσεις μου ως άντρας δύσπιστος και δογματικός. Φεύγοντας από τη φυλακή σκεφτόμουν:
- Ποιος ξέρει αν αυτό που ενστερνίζονται αυτοί οι άντρες, αντί να είναι το ουτοπικό στο μέλλον, να είναι κάτι πατροπαράδοτο και παραδοσιακό στην Ανδαλουσία!».

* Ο αγώνας για τη ζωή είναι μια τριλογία του Μπαρόχα. Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει τα δύο πρώτα βιβλία της, Η αναζήτηση και το Κακό Χορτάρι σε μετάφραση Μ. Χατζηγιάννη απ' τον εκδοτικό οίκο Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος.

** Η εφημερίδα Ahora έβγαινε καθημερινά από το 1930 έως το 1939 στη Μαδρίτη, κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας και του Ισπανικού Εμφυλίου. Σ' αυτήν έγραψαν, μεταξύ άλλων, ο Μιγέλ δε Ουναμούνο, ο Βάγιε Ινκλάν και ο Ραμόν Γκόμεθ δε λα Σέρνα. Με το τέλος του πολέμου, σταμάτησε η κυκλοφορία της.

Πηγή