Συζήτηση μεταξύ του Εξεγερμένου Υποδιοικητή Μοϊσές, της ομάδας Chto Delat και του δημοσιογράφου Όλ. Γιασίνσκι

"Μπορούμε να τραγουδάμε πως θέλουμε ένα νέο κόσμο, αλλά τι κάνεις όταν δεν τραγουδάς πια; Πρέπει να ρισκάρεις να τον φτιάξεις"

Απόσπασμα από τη συζήτηση μεταξύ του εκπροσώπου του EZLN, Εξεγερμένου Υποδιοικητή Μοϊσές, της καλλιτεχνικής- κοινωνικής ομάδας Chto Delat (Αγία Πετρούπολη, Ρωσία) και του δημοσιογράφου Όλεγκ Γιασίνσκι (Ουκρανία).

Του Όλεγκ Γιασίνσκι , Τσιάπας (Μεξικό) [Μετάφρ.: Nathalie[i]]

  Όταν σταματήσαμε στο συμφωνημένο μέρος, έφτασε στον εσωτερικό καθρέφτη από το φορτηγάκι μας ένα πουλάκι που έμοιαζε με σπουργίτι και ξεκίνησε να χτυπιέται μεθοδικά στον καθρέφτη. Μια στο τόσο, αναπαυόταν λίγα λεπτά μπροστά του και κοιτιόταν από διαφορερικές οπτικές γωνίες και με νέα ενέργεια πετιόταν στη μάχη ενάντια στο είδωλό του. Για άλλη μια φορά σκέφτηκα τη θεωρία των καθρεφτών, την τόσο αγαπητή στον Υποδιοικητή Μάρκος. Κι επίσης θυμήθηκα όταν πριν 15 χρόνια, στα ίδια μέρη, ξεκινήσαμε να δούμε, υπαίθρια, το ντοκιμαντέρ Caminantes, εκείνο στο οποίο ο Μάρκος κάνει μια χειρονομία για να βγάλει την κουκούλα του και από τη ζούγκλα ξεπετιέται μια τεράστια πεταλούδα για να καλύψει με τα φτερά της το πρόσωπό του στην οθόνη. Ίσως οι ζαπατίστας, που στην ανοιχτή πολιτική τους ζωή δεν έχουν μυστικά, να έφτασαν σε κάποιου τύπου μυστική συμφωνία με την τοπική φύση.

  Ήμασταν στις Τσιάπας, περιμένοντας τη συνέντευξη με κάποιον που είχε συμφωνήσει να μας υποδεχτεί από τους ζαπατίστας. Δεν γνωρίζαμε ακόμη πως αυτός ο κάποιος θα ήταν ο εξεγερμένος υποδιοικητής Μοϊσές, ο στρατιωτικός ηγέτης και εκπρόσωπος του EZLN, ο οποίος τον Μάη του 2014 αντικατέστησε τον υποδιοικητή Μάρκος.

  Εμείς, μια ομάδα τεσσάρων ρώσων καλλιτεχνών από την Αγία Πετρούπολη, από την πολιτική- πολιτιστική ομάδα Chto Delat κι εγώ σε ένα ρόλο ανάμεσα σε μεταφραστή και μη πιστοποιημένο από τους κοινωνικούς κόσμους της Αμερικής οδηγό. Ο στόχος του ταξιδιού μας ήταν να γνωρίσουμε τα επαναστατημένα εδάφη, τις πραγματικότητες και τα επιτεύγματα των ζαπατίστας, στα 22 χρόνια από την [πρώτη] δημόσια εμφάνισή τους.

  Πήγαμε να αναζητήσουμε κάτι που, σύμφωνα με ένα νεαρό γάλλο ζαπατίστα του περασμένου αιώνα, γνωστό ως Μικρό Πρίγκηπα, δεν μπορούμε να δούμε με τα μάτια. Σε αυτούς τους καιρούς της γενικής αναστάτωσης, προσπαθούσαμε να φανταστούμε το συναίσθημα των τόσων προσπαθειών και των τόσων αποτυχιών της δικής μας ιστορίας, ρωσικής, ουκρανικής ή σοβιετικής ή κάτι τόσο παράλογο όπως οι ρίζες της ευρωπαϊκής ελπίδας στην αμερικανική γη. Δεν ξέρω να το ορίσω ακριβώς. Μόνο θυμάμαι πως τα ζαπατιστικά κείμενα που έφτασαν στη Ρωσία πάνω από 15 χρόνια νωρίτερα, διατάραξαν και αφύπνισαν χιλιάδες άτομα της γενιάς μας.

  Αν κάποιος μια φορά μου έλεγε πως για τον ίδιο μιλά η φωνή των συντρόφων του, δεν θα αμφέβαλα [στιγμή] ότι βρισκόμουν μπροστά σε έναν τρελό ή εκκεντρικό και σίγουρα θα του απαντούσα με κάποια κακόγουστη ειρωνία. Αλλά όταν, στο τέλος της συνάντησης, ο υποδιοικητής Μοϊσές μας είπε αυτή τη φράση, ένιωσα ταυτόχρονα ένα μυρμήγκιασμα στην πλάτη κι ένα κόμπο στο λαιμό. Ποτέ πριν δεν είχα φανταστεί πως ένα πράγμα σαν αυτό θα μπορούσε να είναι αλήθεια, χωρίς μεταφορές και υπερβολές. Δηλαδή, το φανταζόμουν, αλλά πολύ θεωρητικά` γιατί η ενέργεια της ζωντανής, κοντινής, απτής παρουσίας αληθειών σαν αυτή είναι κάτι αρκετά διαφορετικό.

  Υπάρχουν πολλές συνεντεύξεις με τον Μάρκος και λίγες με τον Μοϊσές. Mε όλο το θαυμασμό που τρέφω για τον πρώτο, μου φάνηκε πιο ενδιαφέρον να μοιραστώ [το χρόνο μου] με τον δεύτερο για να παρατηρήσω πως, από την ρομαντική και λογοτεχνική [του] εποχή, ο ζαπατισμός προσγειώνεται σε πρακτικές λιγότερο, ίσως, εντυπωσιακές, αλλά, αναμφίβολα, πολύ πιο σταθερές και ουσιαστικές...` καλά, χωρίς να ξεχνάμε ότι εντός του ζαπατισμού οι απογειώσεις και οι προσγειώσεις είναι συνήθως το ίδιο πράγμα.

  Αυτή τη φορά ένιωσα πως, χωρίς να αποσπάσουμε την προσοχή μας από την καλή λογοτεχνία, μπορέσαμε να αισθανθούμε καλύτερα την αγροτική, την ιθαγενή, την κοινοτική καρδιά του ζαπατισμού. Με αυτήν την έννοια, αυτό το ταξίδι στις Τσιάπας, περισσότερο από μια πολιτική ή διανοητική εμπειρία ήταν μια ανακάλυψη προς το μυστικιστικό- πνευματικό, [με] κάτι που μας συνδέει με το πιο βαθύ κομμάτι του εαυτού μας.

  Όταν εισέρθετε σε ένα κτίριο του Συμβουλίου Καλής Διακυβέρνησης, διακοσμημένο με επαναστατικές τοιχογραφίες και βρίσκεστε συνεχώς στο σκοτάδι απέναντι από έξι άτομα με κουκούλες, η πλειοψηφία τους σχεδόν ενήλικες και γυναίκες και ακούτε πως όλοι μιλούν πολύ αργά, επιλέγοντας προσεκτικά και τρυφερά τις λέξεις και τις ιδέες, σίγουρα θα αισθανθείτε κάτι πολύ ξεχωριστό. Κάτι σαν εκείνο το συναίσθημα που ξεπετιέται απαλά όταν θαυμάζουμε για πρώτη φορά τη θάλασσα ή τα βουνά. Μετά είναι καλύτερα να χαλαρώσετε, να αφεθείτε και να ξεχάσετε πως έχετε ρολόι` διότι όλες οι ζαπατιστικές αποφάσεις και διαδικασίες είναι εξαιρετικά αργές, απαιτούν συλλογικές συζητήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους περιλαμβάνουν ατομική περισυλλογή, η οποία πραγματοποιείται χωρίς καμία πίεση. Οι αρχές του Συμβουλίου θα σας ζητήσουν συγγνώμη για την καθυστέρηση και στις απρόσμενες ρυτίδες των αυτοχθόνων ματιών από την άλλη πλευρά της κουκούλας, σίγουρα θα ανακαλύψετε ένα χαμόγελο.

  Αυτό το υλικό αποτελεί μια σύνθεση της συζήτησης που είχαμε για μιάμιση ώρα με τον υπολοχαγό Μοϊσές. Τελειώνω προσθέτοντας πως, αυτή η συνάντηση, εκτός από το ότι ήταν μια μεγάλη τιμή [για εμάς], ήταν [και] τεράστια χαρά, γι’αυτό και ευχαριστούμε τους μεξικανούς μας φίλους που την κατέστησαν δυνατή. Και όπως λέγεται, θα προσπαθήσουμε να μην προδώσουμε την εμπιστοσύνη και τη γενναιοδωρία τους.

Συνέντευξη με τον Υποδιοικητή Μοϊσές

Υποδιοικητής Μοϊσές: Αυτό που μπορώ να μοιραστώ μαζί σας δεν είναι αυτό που κάνουμε εμείς ως εξεγερμένα στρατεύματα, αλλά η πραγματικότητα της καθημερινότητας των συντρόφων μας, των υποστηρικτικών βάσεων και των συντροφισσών κατά τη διάρκεια των 22 ετών που έχουμε βγει έξω στο φως. Γι’αυτό θα σας μιλήσω. Δεν είναι αυτό που εμείς επιτυγχάνουμε ως στρατός, σαν εξεγερμένοι, αλλά αυτό που πέτυχαν οι λαοί μας.

  Όταν διακηρύξαμε τις αυτόνομες, αντάρτικες, ζαπατιστικές κοινότητες, εκεί ήταν που είπαν οι σύντροφοι: θα μας κυβερνήσουμε εμείς οι ίδιοι. Οι σύντροφοι, οι συντρόφισσες κέρδισαν πολλά πράγματα, διότι δεν ξέρουν να διαβάζουν ούτε να γράφουν και δεν μπορούν να μιλήσουν ισπανικά. Αλλά αυτοί είπαν: τη δικαιοσύνη ξέρουμε πως τη θέλουμε, ξέρουμε πως πρέπει να είναι μια καλή κυβέρνηση` δεν εξαρτάται από το να ξέρεις να διαβάζεις ή να γράφεις καλά, ούτε από το να μιλάς καλά ισπανικά. Στη συνέχεια, εισήλθαν στην αντίσταση. Μιας και αυτοί θέλουν μια κυβέρνηση που να αγαπά το λαό, [είπαν] θα μιλήσουμε σαν κυβέρνηση στη δική μας γλώσσα. Γιατί εδώ υπάρχουν διάφορες γλώσσες. Υπάρχουν tzeltal, tzotzil, tojolabal, chol, zoque, mame και κάποιοι που μιλούν ισπανικά. Έπρεπε να αμυνθούν στις ειρωνίες όσων δεν ήταν ζαπατίστας` για παράδειγμα: ένας ομιλητής tzeltal και μια ομιλήτρια tzeltal, αλλά που δεν είναι ζαπατίστρια, οπότε εκείνη του λέει «δεν ξέρετε να κυβερνάτε, σε γνωρίζω, είσαι γιος του τάδε, δεν έχεις σπουδάσει»` τέτοιες ειρωνίες, τέτοιου τύπου. Χρόνια μετά, αυτή που ειρωνεύτηκε θα προσφύγει στη δικαιοσύνη εκεί. Η κακή κυβέρνηση, δηλαδή το σύστημα, το κακό σύστημα, είναι αυτό που ελέγχει, κυριαρχεί, χειραγωγεί τον κόσμο, ώστε να μπαίνει σε κόντρα εναντίον μας. Για παράδειγμα, προκαλεί προβλήματα, θέλουν να καταλάβουν την ανακτημένη γη, που την ανακαταλάβαμε το ‘94, γιατί ανακαταλάβαμε χιλιάδες εκτάρια.

  Μετά, άλλη αντίσταση [από πλευράς του συστήματος] που ακολούθησε, ήταν οι πολιτικοί "βομβαρδισμοί" στα μέσα ενημέρωσης, μέχρι που λένε για παράδειγμα, στα μέσα ενημέρωσης, πως οι διοικητές ήδη νικήθηκαν ή ότι η γενική διοίκηση ήδη εγκατέλειψε τον EZLN, πως η διοίκηση είναι τσακωμένη με το λαό και μέχρι ψυχολογικούς πολέμους [εξαπολύουν] τα μέσα. Λένε για παράδειγμα ότι ο εκλιπών Υποδιοικητής Μάρκος είναι άρρωστος και πως η Κυβέρνηση του Καλντερόν τον θεραπεύει. Πως ο εκλιπών Μάρκος εγκατέλειψε τους ζαπατιστικούς λαούς, πως κυκλοφορεί σαν τουρίστας στην Ευρώπη. Τέτοια πληθώρα πραγμάτων λένε, με σκοπό να τα πιστέψουν οι σύντροφοι και να αποκαρδιωθούν. Οι σύντροφοι έπρεπε να αντισταθούν στις προβοκάτσιες του στρατού και της αστυνομίας, [που τις κάνουν] γιατί θέλουν να τους σκοτώσουμε, για να μας σκοτώσουν αυτοί μετά . Αλλά οι σύντροφοι από τα χωριά αντιλήφθηκαν πως αυτό που θέλουμε είναι η αλλαγή και άρα η αλλαγή γίνεται με πολιτικό αγώνα ειρηνικό, αντάρτικο και αντιστασιακό.

  Υπάρχει ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης των συντρόφων, όπου αυτοί, χιλιάδες ζαπατίστας, αυτοί και αυτές διατάζουν και η κυβέρνηση υπακούει` αυτό επετεύχθη με όπλο τον αγώνα της αντίστασης και της εξέγερσης, 22 χρόνια γίνεται αυτό, αν είχαμε περάσει 22 χρόνια με σφαίρες δεν θα είχαμε φτιάξει αυτό που υπάρχει τώρα. Οι λαοί είναι αυτοί που ελέγχουν την κυβέρνηση` απέδειξαν [οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες] ότι οι λαοί, είτε ξέρουμε είτε όχι γραφή και ανάγνωση, ξέρουμε να κυβερνάμε. Μία κυβέρνηση που σκέφτεται για το λαό` ξεκάθαρα μπορούμε να πούμε τώρα, σε όλες τις καπιταλιστικές κυβερνήσεις που υπάρχουν στον κόσμο, πως δεν τους χρειάζονται οι σπουδές που κάνουν στο Χάρβαρντ ή κάτι τέτοιο. Γιατί αυτοί που ξέρουν είναι οι εκμεταλλευόμενοι λαοί.

  Αλλά λένε οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες: πρέπει να ξέρεις να χρησιμοποιήσεις την οργή, δηλαδή το θάρρος. Λένε οι συντρόφισσες πως πρέπει να είναι αντάξια αυτή η οργή, δηλαδή, πρέπει να ξέρεις πότε είναι αναγκαίο να σκοτώσεις ή να πεθάνεις και πότε όχι. Για παράδειγμα, αυτά τα 22 χρόνια. Όπως λένε οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες, γνωρίζουμε πως μια μέρα η κυβέρνηση δεν θα μας αφήσει [άλλο], αλλά αυτό που αποδεικνύουμε, είναι αυτό που θέλουμε, δεν χειροτερεύουμε τον κόσμο που αγαπάμε, λέμε [απλά] πως ο λαός πρέπει να κυβερνά. Οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι λένε: «Η πολιτική είναι του λαού, η ιδεολογία είναι του λαού, η οικονομία είναι του λαού, ο λαός είναι που πρέπει να σχεδιάσει τον πολιτισμό που χρειάζεται ο λαός` ο λαός, όχι μόνο μια ομάδα του υπουργικού συμβουλίου».

  Οπότε οι σύντροφοι, στο νέο σύστημα διακυβέρνησης που έχουν τώρα, έχουν έναν αμοιβαίο σεβασμό` διότι έτσι οι κυβερνήσεις ή οι αρχές, όπως λέμε εμείς, έχουν επίσης την υποχρέωση, γιατί κυβερνούν, να προτείνουν με βάση αυτά που βλέπουν. Αλλά δεν μπορούν να τα αποφασίσουν` υπάρχει μια μεγάλη συνέλευση, όπως για παράδειγμα αυτή που λαμβάνει χώρα τώρα, βρίσκονται εδώ χιλιάδες σύντροφοι τώρα. Οπότε εκεί είναι που κάνουν προτάσεις οι αρχές. Υπάρχουν πράγματα που μπορεί να αποφασίσει η συνέλευση των αρχών, υπάρχουν [και] πράγματα που δεν μπορεί, πρέπει να πάνε εκεί για να συμβουλευτούν τους χιλιάδες, τα χωριά` δηλαδή, είναι αργά τα βήματα, αλλά είναι αποφάσεις του λαού. Κι έτσι δεν υπάρχει δυσαρέσκεια, και οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι συμβουλεύονται ο ένας τον άλλο, λένε για παράδειγμα, αν η κυβέρνηση κοιμάται, ο λαός ξυπνάει. Αν ο λαός κοιμάται, η αυτόνομη κυβέρνηση είναι αυτή που ξυπνάει.

  Το τι σημαίνει η λέξη δημοκρατία έχει ριζωθεί όσο πιο βαθιά γίνεται, γιατί όλα συζητιούνται, υποστηρίζονται, προτείνονται, μελετούνται, αναλύονται και αποφασίζονται από το λαό, γυναίκες και άντρες. Δεν υπάρχει ένα πράγμα που να γίνεται και να μην είναι ενημερωμένα τα χωριά.

  Οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες δεν λαμβάνουν τίποτα από την κακή κυβέρνηση, τίποτα, αλλά επίσης οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες δεν δίνουν τίποτα στην κυβέρνηση, δηλαδή, δεν πληρώνουν το φόρο, ούτε φως, ούτε νερό, ούτε γη` άρα αυτό που κάνουν οι σύντροφοι, [για] οποιαδήποτε ανάγκη που προκύπτει, [είναι πως] πρέπει να δουλέψουν συλλογικά τη γη για να αντλήσουν από εκεί τους πόρους, είτε για την κατασκευή σχολείων, κλινικών, [είτε] για όλα τα υπόλοιπα, για τις ανάγκες [γενικά].

  Και κάτι ακόμη, αυτό που έχουν μάθει οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες, [είναι πως] υπάρχουν σύντροφοι, συντρόφισσες, αδερφοί, αδερφές αλληλέγγυοι, άρα αυτό που κάνουν οι σύντροφοι είναι να μην δαπανούν περισσότερους πόρους, [αλλά] να δημιουργούν κάτι από αυτό, γιατί ξέρουμε πως μόνο μια φορά, δυο φορές, τρεις φορές μπορεί κανείς [να το κάνει]. Δεν θα μπορέσει περισσότερες. Γι’αυτό οι σύντροφοι, μπορώ έτσι να πω, τους πολλαπλασιάζουν [τους πόρους] και [τα] άλλα πράγματα που έχουν. Οι σύντροφοι αυτοί το βλέπουν, το λένε, έχουμε μικροσκοπική ελευθερία και μικροσκοπική ανεξαρτησία, αλλά την καλύτερη, διότι ο λαός είναι αυτός που αποφασίζει, όχι μια ομάδα. Μαζί με την κυβέρνησή του και ο λαός. Οπότε, εκεί είναι που οι σύντροφοι λένε: [μένουμε] εδώ σε αυτό το έδαφος αγώνα και στέλνουμε στο διάολο την κυβέρνηση. Δεν ξέρω πως θα το μεταφράσεις αυτό.

  Λοιπόν έτσι το λένε οι σύντροφοι, γιατί τότε, λοιπόν, το αντιλήφθηκαν ως δικό τους [το έδαφος]. Κι αυτό είναι που έχει τσαντίσει το σύστημα. Γιατί με τους συντρόφους [εδώ] δεν έρχεται η κυβέρνηση.

  Οι συντρόφισσες είναι οι πιο καλύτερες στο να ξέρουν να φροντίσουν τους πόρους, απ’ότι [εμείς] οι άντρες, που είμαστε όντως πιο σπάταλοι. Προκύπτει ότι αυτή η ομάδα γυναικών βοηθά άλλες γυναίκες σε άλλα χωριά, τα περνούν, τους λένε για το μοίρασμα, δηλαδή αν υπάρχουν εδώ 40 αγελάδες, δίνουν 20 αγελάδες σε ένα χωριό, οπότε όταν πια ανατραφούν οι 20 αγελάδες, δέκα μένουν σε αυτό το χωριό και δέκα μένουν σε αυτό που τις έδωσε, έτσι συνεχίζουν στηριζόμενα το ένα στο άλλο. Κι έτσι έχουν υποστηριχθεί κοινότητες από αυτόνομες κοινότητες. Τώρα προκύπτει ότι, αυτοί που δίνουν δουλειά, αυτοί που ξέρουν να οργανώσουν τη δουλειά, είναι οι συντρόφισσές μας: δίνουν δουλειά στους άντρες. 

  Προηγουμένως οι συντρόφισσές μας δεν είχαν [αυτή] τη δυνατότητα, τώρα οι συντρόφισσες είναι διοργανώτριες της εκπαίδευσης, είναι διοργανώτριες της υγείας, είναι σύμβουλοι των  ζαπατιστικών κοινοτήτων, των αυτόνομων κοινοτήτων, αποτελούν τις αρχές στα χωριά και τις λέμε επίτροπες ή αντιπροσώπους, είναι μέλοι του συμβουλίου καλής διακυβέρνησης, είναι εκφωνήτριες ραδιοφώνων, δουλεύουν στο εργαστήριο, λοιπόν, για την υγεία, εκπαιδεύονται για χειρουργοί. Άρα, οι συντρόφισσες, τώρα κάνουν ένα σωρό πράγματα. Λένε πως άξιζε τον κόπο αυτός ο αγώνας της αντίστασης και της εξέγερσης. Όπου έχουν τη μεγάλη δύναμη να το καταλάβουν, [πως] αυτή είναι η αλλαγή που θέλουμε. Η μεγάλη αλλαγή που έχουν δει είναι πως οι εξεγερμένοι και οι απεσταλμένοι καταλάβαμε πως θέλει ο λαός την κυβέρνηση, γιατί εμείς δε θέλαμε να είμαστε κυβέρνηση και μας έπεισαν, γιατί η αλήθεια είναι αυτό που λένε οι λαοί. Είναι καλό, το ότι είμαστε επαναστάτες, εξεγερμένοι, αλλά αυτοί που το αντιμετωπίζουν [αυτό] μέρα νύχτα, μέρα τη μέρα, είναι οι λαοί, άρα, γι’αυτό, [οι λαοί] γνωρίζουν περισσότερα.

  H έκπληξη που υπάρχει είναι πως, όταν έχουν την ελευθερία οι νέοι και οι νέες, για παράδειγμα, θέλουν να μάθουν πολλά πράγματα, αλλά τώρα δεν έχουμε [τις] δυνατότητες. Αλλά έχουν μια διάθεση να βελτιώσουν αυτό που κάνουν. Για παράδειγμα: αναρωτιούνται πως έζησαν οι προπαππούδες και οι παππούδες τους, γιατί προηγουμένως ποτέ δεν είχαν αγοράσει φάρμακα, ζούσαν από τα θεραπευτικά φυτά. Οπότε λένε τώρα- οι νέοι και οι νέες- «χρειάζεται να σπουδάσουμε ποια είναι η ουσία που περιέχει αυτό το φυτό», μιλούν ήδη για χημείες, βιολογίες και τέτοια πράγματα, εργαστήρια, πού θα τα βρούμε; Λοιπόν, είναι η δυσκολία που έχουμε τώρα, αλλά θα πρέπει να την επιλύσουμε, άντε βρες πως.

  Όπως [το] βλέπουν εκείνοι, όπως [το] αντιλαμβάνονται εκείνοι είναι πως ο καπιταλισμός θέλει να βασιλεύει το χρήμα, λένε, δηλαδή πως αν δεν έχεις χρήμα δεν μπορείς να έχεις τίποτα, άρα αναρωτιούνται «πως έζησαν οι προπαππούδες μας», γιατί πριν δεν υπήρχε χρήμα. Άρα ξεκινούν να κάνουν έρευνα, προκύπτει ότι αντάλλαζαν, δάνειζαν προϊόντα. Άρα, λένε, αυτό πρέπει να το διασώσουμε. Δε λέμε τώρα πως το χρήμα δεν εξυπηρετεί` σήμερα ναι εξυπηρετεί, για παράδειγμα το σύστημα στο οποίο βρισκόμαστε, έτσι το λένε οι γαμημένοι γιατροί. Όταν θα πάνε να σου κάνουνε μια επέμβαση, δεν θα δεχτούν ένα τόνο καλαμπόκι ή φασόλια, ποιος πληρώνει, το χρήμα. Άρα θα πρέπει να δουλέψουμε για να έχουμε χρήμα γι’αυτές τις ανάγκες, αλλά όχι για πολλά πράγματα, πράγματα τέτοια που διασώζουν τους πολιτισμούς τους. Μια μεγάλη έκπληξη που πήραμε είναι πως [για] αυτήν την αυτονομία, που ο λαός διατάζει και η κυβέρνηση υπακούει, δεν υπάρχει εγχειρίδιο, δεν υπάρχει βιβλίο, δεν υπάρχει ταινία ντοκιμαντέρ, γιατί είναι ο λαός πραγματικά αυτός που διατάζει. Άρα αυτοί εφεύρισκαν, δημιουργούσαν, φαντάζονταν, άντρες και γυναίκες, χιλιάδες. Αυτό μας προκαλεί μεγάλη έκπληξη.

Όλεγκ: Πώς αντιλαμβάνεστε την πρόοδο;

Υποδ. Μοϊσές:  Ένα πολύ απλό παράδειγμα, υπάρχουν χιλιάδες εκτάρια που οι γαιοκτήμονες τα είχαν για τα βοοειδή` τώρα αυτά τα χιλιάδες εκτάρια γης είναι η τροφή του λαού. Άρα αυτή είναι ήδη μια πρόοδος. Κι εκεί θα βρίσκεται για τις ζωές γενεών και γενεών. Άρα έτσι είναι [και] όλα τα υπόλοιπα. Πάντα ο λαός θα αποφασίζει. Αυτή είναι μια πρόοδος για μας.

Όλεγκ: Οι νέες πρωτοβουλίες σας είναι μια νέα εποχή; Μιλώ για τις πρωτοβουλίες του CompArte και τα σχετικά[ii]. Πρόκειται για μια νέα εποχή του ζαπατιστικού αγώνα;

Υποδ. Μοϊσές: Ναι. Ναι, γιατί βλέπουμε πως το σύστημα τώρα πια δεν έχει σωτηρία και οι μόνοι που μπορούν να γλιτώσουν είναι οι αυθεντικοί λαοί, η επιστήμη και η τέχνη. Αυτοί οι τρεις πρέπει να ενωθούν λοιπόν. Γιατί μπορούμε να τραγουδήσουμε πώς θέλουμε ένα νέο κόσμο, τι κάνεις [όμως] αν πια δεν τραγουδάς, πρέπει να διακινδυνεύσεις να τον φτιάξεις. Άρα γι’αυτό καλούμε. Για να το σκεφτούμε, να το συζητήσουμε, να το αναλύσουμε, να το μελετήσουμε και μετά να το αποφασίσουμε λοιπόν.

Όλεγκ: Αν η ανθρωπότητα επιζήσει, πώς θα είναι η ζωή του ανθρώπου αύριο;

Υποδ. Μοϊσές: Ο φτωχός λαός δεν μπερδεύεται, θα ξέρει πως είναι το καλύτερο. Ο λαός, όχι οι ηγέτες.

Όλεγκ: Τι σημαίνει να είσαι ζαπατίστας, χωρίς να είσαι ιθαγενής και ενώ μένεις μακριά από τις Τσιάπας;

Υποδ. Μοϊσές: Να παλεύεις. Xωρίς να υποτάσσεσαι, χωρίς να ξεπουλιέσαι, ούτε να υποκύπτεις. Mε οποιοδήποτε τρόπο πρέπει να ελευθερώσουμε αυτόν τον κόσμο. Αυτό είναι το να είσαι ζαπατίστα: πάντα να ζητάς τη σκέψη του λαού. Αν σταματήσουμε να ρωτάμε το λαό, εκεί είναι που ξεκινά πάλι το λάθος. Πάντα στο λαό, ακόμα και αν κάνει λάθη ο λαός, ο λαός είναι που πρέπει ξανά να [τα] διορθώσει. Γι’αυτό εμείς είμαστε ηγέτες ζαπατίστας. Αν εμείς σφάλλουμε, ο λαός θα το πληρώσει. Είναι σωστό; Είναι σωστό εμείς να σφάλλουμε και ο λαός να το πληρώνει; Τότε πρέπει να ρωτήσουμε το λαό και να κάνουμε αυτό που λέει ο λαός κι αν ο λαός σφάλλει, είναι ο ίδιος λαός αυτός που θα υποφέρει κι ο ίδιος λαός αυτός που θα το διορθώσει, γιατί είναι αυτός, αυτοί που έσφαλλαν, όχι εμείς. Γι’αυτό εμείς οφείλουμε να είμαστε αντιπρόσωποι, αντιπροσωπεύουμε το λαό μας [δεν είμαστε αυτός]. Για εμένα μιλά η φωνή των συντρόφων μου. 

---

[i] Επειδή το κείμενο αποτελεί απομαγνητοφωνημένο προφορικό λόγο, συνάντησα δυσκολίες στο να «περάσω» τον αυθορμητισμό της προφορικότητας στα ελληνικά, με μια συνοχή. Όπου αυτό ήταν εφικτό, το άφησα έτσι, ενώ όπου –κατά την κρίση μου- δεν θα έβγαζε νόημα για τον αναγνώστη της ελληνικής μετάφρασης, τροποποίησα το κείμενο. Μία επιπλέον δυσκολία ήταν πως στις Τσιάπας δεν μιλούν αποκλειστικά ισπανικά ή τα έχουν σαν δεύτερη γλώσσα, οπότε η χρήση της γλώσσας είναι διαφορετική, ενώ ούτε για το συντάκτη του άρθρου τα ισπανικά δεν είναι η μητρική του γλώσσα, οπότε χειρίζεται επίσης διαφορετικά το λόγο. Επίσης, το απομαγνητοφωνημένο κείμενο σε κάποια σημεία διέφερε από τη συνέντευξη, στην οποία κατέφυγα για να αποσαφηνίσω κάποια πράγματα. Οπότε η πηγή που παραθέτω στο τέλος, υποδηλώνει το μεγαλύτερο κομμάτι του κειμένου, αλλά όχι η παρούσα μετάφραση δεν είναι ακριβές αντίγραφο αυτής, αλλά μάλλον μία μίξη της με το βίντεο. Όπου έχω προσθέσει λέξεις, προκειμένου να διευκολύνω τον αναγνώστη, αυτές είναι μέσα σε αγκύλες. 

[ii] Για πληροφορίες σχετικά με το CompArte και το κάλεσμα των Ζαπατίστας, βλέπε τον σύνδεσμο: http://enlacezapatista.ezln.org.mx/2016/03/03/%CE%96%CE%91%CE%A0%CE%91%CE%A4%CE%99%CE%A3%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F-%CE%9A%CE%91%CE%9B%CE%95%CE%A3%CE%9C%CE%91-%CE%93%CE%99%CE%91-%CE%94%CE%A1%CE%91%CE%A3%CE%95%CE%99%CE%A3-%CE%A4%CE%9F-2016/.

Πηγή